Тоҷикистон, яке аз кишварҳои ободу зебо ва тинҷу ором маҳсуб ёфта, ҳамасола дар ин сарзамини биҳиштосо санаи 27 – уми июн Рӯзи Ваҳдати миллӣ ҳамчун як рӯзи фаромӯшнашаванда ҷашн гирифта мешавад. Ин рӯз аҳамияти муҳими таърихӣ ва фарҳангӣ дошта, ки рамзи ягонагӣ ва ҳамбастагии байни гурӯҳҳои гуногуни этникӣ мебошад, ки асоси ҷомеаи Тоҷикистонро ташкил медиҳанд. Мазмуни таърихӣ сарчашмаи таҷлили Рӯзи Ваҳдати миллӣ ба лаҳзаи тағйирёбанда дар таърихи навини Тоҷикистон рост меояд. Пас аз ба даст овардани истиқлолияти кишвар дар соли 1991, Тоҷикистон давраи низоъҳои дохилӣ ва низоъҳои шаҳрвандиро аз сар гузаронд.
Оғози солҳои 1990-ум бо ноустувории сиёсӣ ва низоъҳои мусаллаҳона байни гурӯҳҳои гуногун, ки бо мушкилоти иқтисодӣ ва фишори минтақавӣ бадтар мешуданд, қайд карда шуд. Аммо дар ин замонҳои ноором кӯшишҳо барои оштӣ ва ваҳдат ба амал омаданд. Имзои созишномаи ҳамаҷонибаи сулҳ дар соли 1997 як марҳилаи муҳим буд, ки бояд ба ҷанги шаҳрвандӣ хотима бахшад ва ба оштии миллӣ мусоидат кунад.
Баъдан Рӯзи Ваҳдати миллӣ барои таҷлили ин созишнома ва таҷлили гуногунии фарҳангу анъанаҳое, ки Тоҷикистонро ғанӣ мегардонанд, таъсис дода шуд.
Бо шарофати Рӯзи Ваҳдати миллӣ дар кишварамон чорабиниҳои гуногуни фарҳангӣ, маросимҳо ва ҷашнҳои ҷамъиятӣ, ки гуногунии қавмӣ ва ваҳдати кишварро таъкид мекунанд, зинда мегардад. Одамон аз минтақаҳо ва қишрҳои гуногуни ҷомеа барои иштирок дар чорабиниҳои анъанавӣ ва фарщанги намоишгоҳҳое, ки санъат, ҳунар ва таомҳои Тоҷикистонро намоиш медиҳанд, ҷамъ меоянд. Ин рӯзест, ки ифтихори миллӣ эҳсос мешавад ва рӯҳияи ваҳдат ҳукмфармост. Ин ҷанбаи таълимӣ барои тарбияи ҳисси ҳувияти миллӣ ва эҳтиром ба гуногунрангӣ дар байни насли ҷавон муҳим аст. Он ёдраскунандаи устувории халқи тоҷик дар рафъи мушкилот ва талош барои ояндаи муштараки сулҳу шукуфоӣ мебошад. Ин рӯз арзишҳои таҳаммулпазирӣ, ҳамдигарфаҳмӣ ва ҳамкории байни тамоми табақаҳои ҷомеаро, новобаста аз фарқиятҳои этникӣ ё динӣ, тақвият медиҳад. Ноил шудан ба Ваҳдати миллӣ аксар вақт ташвиқи фарогирӣ, ҳамдигарфаҳмӣ байни гурӯҳҳои гуногун, пешбурди адолати иҷтимоӣ ва ҳимояи арзишҳо ва принсипҳои умумиро дар бар мегирад, ки аз фарқиятҳои инфиродӣ берунанд.
Омилҳое, ки ба Ваҳдати миллӣ мусоидат мекунанд, инҳоянд: Шахсияти умумӣ: ҳисси қавии мансубият ба миллат ва ифтихор аз таърих, фарҳанг ва дастовардҳои он. Эҳтиром ба гуногунрангӣ: эътироф ва эҳтироми гуногунии фарҳангҳо, забонҳо, динҳо ва анъанаҳои дохили миллат. Ҳуқуқҳои баробар ва адолат: Кафолат додани он, ки ҳамаи шаҳрвандон тибқи қонун ҳуқуқҳои баробар доранд ва новобаста аз миллати онҳо ба имкониятҳо дастрасӣ доранд.
Ваҳдати миллӣ барои ҷомеаи устувор ва шукуфон аҳамияти ҳалкунанда дорад, зеро он имкон медиҳад, ки барои ноил шудан ба ҳадафҳои муштарак амалҳои дастаҷамъӣ анҷом дода шаванд, муқовимат ба ихтилофоти дохилӣ ва қобилияти миллат барои муқовимат ба мушкилоти беруна афзоиш меёбад. Ин як раванди доимист, ки саъю кӯшиш ва уҳдадориҳои ҳам роҳбарон ва ҳам шаҳрвандонро барои нигоҳдорӣ ва тақвият талаб мекунад. Албатта!
Дар асоси омилҳое, ки ба Ваҳдати миллӣ мусоидат мекунанд: Имкониятҳои иқтисодӣ: Таъмини имкониятҳои баробари иқтисодӣ барои ҳамаи шаҳрвандон, коҳиш додани нобаробарӣ байни минтақаҳо ё гурӯҳҳои иҷтимоӣ ва мусоидат ба фарогирии иқтисодӣ. Волоияти қонун ва фаъолияти шаҳрвандӣ: Нигоҳ доштани волоияти қонун, таъмини адолати одилона ва беғаразона ва ҳавасмандгардонии фаъолияти фаъоли шаҳрвандӣ, ки дар он шаҳрвандон дар равандҳои демократӣ ва қабули қарорҳо иштирок мекунанд. Рамзҳо ва чорабиниҳои миллӣ: Таъкид ба рамзҳои миллӣ, ҷашнҳо ва чорабиниҳое, ки шаҳрвандонро муттаҳид мекунанд ва ғурур ва ҳувияти миллиро тақвият медиҳанд.
Кӯшишҳо барои таҳкими Ваҳдати миллӣ аксар вақт омезиши ин омилҳоро бо назардошти шароит ва мушкилоти мушаххаси ҳар як кишвар дар бар мегиранд. Ин уҳдадории ҳукумат, ҷомеаи шаҳрвандӣ, муассисаҳои таълимӣ, пешвоёни динӣ, ҷамоат ва шаҳрвандони алоҳидаро барои ташкили ҷомеаи муттаҳид ва устувор талаб мекунад. Бо фаъолона ташвиқ кардани фарогирӣ ва бартараф кардани нобаробарии асосии иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва сиёсӣ, кишварҳо метавонанд ваҳдати худро тақвият диҳанд ва барои ҳамаи шаҳрвандон ояндаи ҳамоҳангтар ва шукуфон эҷод кунанд.
Муносибатҳои байналмилалӣ: эҷоди муносибатҳои мусбӣ бо кишварҳои ҳамсоя ва ҷомеаи байналмилалӣ метавонад ба Ваҳдати миллӣ мусоидат намуда, ба субот ва ҳамкорӣ дар масъалаҳои минтақавӣ ва ҷаҳонӣ мусоидат кунад. Дипломатия ва ҳамкории байналмилалӣ, инчунин метавонанд ба ҳисси ифтихор ва ҳамбастагии миллӣ мусоидат кунанд.
Комиссияҳои ҳақиқат ва оштӣ, талошҳои миёнаравӣ ва форумҳо барои муколама дар сатҳи ҷомеа метавонанд ба табобати захмҳо ва таҳкими ҳамбастагии иҷтимоӣ мусоидат кунанд. Мутобиқшавӣ ба тағйирот: эътироф ва мутобиқшавӣ ба тағйироти иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва технологӣ метавонад Ваҳдати миллиро тақвият бахшад ва кафолат диҳад, ки тамоми қишрҳои ҷомеа аз пешрафт манфиат мегиранд ва ба он саҳм мегузоранд. Навоварӣ ҳангоми нигоҳ доштани арзишҳои асосӣ метавонад дар давраи гузариш ба раванди ҷаҳонишавӣ кӯмак расонад ва ягонагиро дар шароити тағйирёбанда нигоҳ дорад. Он барои ҳамаи шаҳрвандони Тоҷикистон омили муттаҳидкунанда буда, мероси умумии онҳоро муттаҳид месозад ва саҳми беназири ҳар як гурӯҳи қавмиро дар таърихи бойи фарҳангӣ ва таърихии мамлакат қайд менамояд.
Дар хотима мехоҳам зикр намоям, ки Рӯзи Ваҳдати миллӣ дар Тоҷикистон на танҳо хотираи ҷангҳо ва дастовардҳои гузашта, балки тасдиқи талошҳои дастаҷамъонаи сокинони кишвари азизамон барои бунёди миллати осоишта ва ягона мебошад. Он шаҳодати рӯҳияи тағйирнопазири ҳамоҳангӣ ва ҳамкорӣ мебошад, ки роҳи Тоҷикистонро ба сӯи ояндаи дурахшон муайян мекунад. Мо ҳамеша аз сулҳу Ваҳдати миллӣ ифтихор карда, тамоми кӯшиши худро бар он равона мекунем, ки сулҳу Ваҳдати миллӣ дар Тоҷикистон ҳамеша поянда бошад!
Лутфуллоев Аҳадулло,
Лутфуллоев Аҳадулло,
омӯзгори кафедраи географияи иқтисодӣ ва методикаи таълими географияи ДДБ
